Kundalik fikrlar

Мана Ўмонга келганимга 3 кун бўлди. Лекин дарров уйдагиларни соғиндим. Интернет орқали уланишнинг иложи бўлмаяпти. Хаёлимда дадамнинг хавотирли юзи. Аям анча кўникиб қолган, балки менга шунчаки билдирмас. Бобуржон ўзига келиб қолди шекилли, электрон почтадан ҳар ҳолда жавоб ёзиб юрибди. Эшитганим қизим Бонухоннинг овози бўлди. Масқат марказидан сал узоқроқда жойлашган Султон Қабус университети кампусининг атрофи энди обод бўляпти экан. Янги қурилишлар жуда кўп. Яқин йилларда бу ерлар янада обод бўлиб кетса керак. Аллоҳ шу кунларни оила билан бирга кўришликни насиб айласин.

Мана энг узоқ муддатга сафарга кетяпман. Бир йил давомида ота-онангни кўрмаслик, фарзандларинг бошини силай олмаслик барибир кўнгилни ғаш қилар экан. Ўғлим Бобуржон анча таъсирчан бўлиб улғаймоқда. Бобосидан ўтган шекилли. Бугун мен билан хайрлашгани юраги чопмади. Кичик хонага беркинганча йиғлаб кузатди. Ота-онам билан хайрлашиш ҳам оғир бўлди. Имкон қадар билдирмасликка ҳаракат қилдим. Бемор холамга телефон қилиб хайрлашгани юрагим кўтармади. Пессимистик овозни эсимдан чиқаришим қийин бўларди. Аллоҳ паноҳида асрасин!

Атрофдаги инсонлар билан муносабатда нималарга кўпроқ эътибор бериш керак? Айёрга айёрона, димоғдорга димоғдор бўлиб муносабат қилиш қанчалар тўғри? Бу саволларга жавоб топишда иккиланаётганимнинг сабаби ҳаётда кўраётганларим, ўз бошимдан кечираётганларимдир. Идеал инсон бўлишнинг юки оғир. Бундай бўлишликка интилишнинг ўзи ҳам катта яхшилик, назаримда. Сўнгги пайтларда ўзимдан қониқиш ҳис қилолмаяпман. Арзимас сабаблар шаштимни тушираётгандек. Ўзимни қўлга олиб, мақсадлар сари олға интилишим керак.

Яшаш учун пул топиш билан овора бўлиб яшаш эсдан чиқиб қолмасин дейишади. Баъзида яшашни эсдан чиқариб қўямиз. Оила аъзоларинг билан самимий суҳбат қуриш керак экан. Фарзандларингни сенга айтадиган, турли воқеъликка бўлган муносабатини сен билан ўртоқлашгиси келар экан. Кейинчалик ҳам албатта эслаб юрадиган мана шу дамлар бўлса ажабмас. Барча ишлар ҳам ўз меъёрида бўлгани маъқул. Уйга келдингми, ишни унутиш керак экан. Оилавий бахтнинг қадрига етиш керак.

Маълум бир ҳаракатни 21 кун кетма-кет бажарса, бу ҳаракат одатга айланади деб ўқигандим. Қунт қилиб бирор бир янги одат қўшолмадим. Ўзимга талабчанлигим бир оз сусайди. Худога шукр, сиёсатдан кўнгил безиб боряпти. Энди илм йўлида фаолиятни активлаштириш керак. Фарзандлар тарбиясида ҳам яяхши ҳаракат қилиш керак. Асосий мақсад ҳам шу бўлиши керак, аслида.  Ўзимиз фарзандларга ўрнак бўлиш масаласида сусткашликка йўл қўяётгандекмиз. Аллоҳ бу йўлларда қилаётган ҳаракатларимизни ҳайрли қилсин.

Расмий байрамларни ёқтирмайман. Байрам муносабати билан билдириладиган табрикларга ҳам хушим йўқ. Шу кунларда билдириладиган тилакларда самимийлик йўқдек. Кеча устоз ва мураббийлар кунида ҳам кўп устозларни расмий табрикламадим. Кундалик ҳаётда кўпроқ эътибор қаратиш муҳимдек туюлди. Бугун аям надак изза қилдилар. Ўйланиб қолдим. Ёши улуғ устозлар шундай кунларда алоҳида эътибор кутсалар керак. Баъзида шундай ишларда анча хомлигим сезилиб қоляпти. Ҳечдан кўра кеч деганларидек устозларга эътибор кўрсатишни мақсад қилиб қўйдим.

Дардингни ким биландир бўлишсанг енгиллайсан киши. Эрталабдан оптимистик кайфиятдаман. Ишларни режалаб олдим. Катта мақсадлар йўлида кичик қадамларни ташлашда давом этаман. Асосийси, танлаган йўлдан қатъият билан кетиш.  Одам ўзи севган иш билан шуғулланса чарчамайди дейишгани рост экан. Илм йўлида эканимдан хурсандман. Бу айнан мен хоҳлаган йўл эканлигига амин бўлдим. Яратганга шукрки бу йўлдан ризқимни териб, аҳли оилам билан бахтли ҳаёт кечиряпман. Фарзандларим бу йўлни танласа хафа бўлмайман. Математиклик менга ҳам отакасб. Отакасбдан эса ҳамиша барака келади.

Икки кундан бери хаёлимда бир ўй. Нега шундай вазиятга тушдим? Кўнгилчанлигим учунми ё ишонган одамимнинг худбинлиги сабабми? Айтган гапидан осонгина тониб юборди. Қилинган меҳнатнинг қадрини ерга урди. Яна керак пайтда бир неча марта қўллаганини таъна қилди. Аслида бу қўллашларга етарлича "отдача"сини олганлигини тан олмайди. Буларнинг ҳаммаси ўз-ўзидан қилиниши керак бўладигандай муносабатда. Нима бўлса ҳам ўз фикримни очиқ айтдим. Бундан кейин "какой привет, такой ответ" тарзида ҳаракат қилишимни тушунди деб ўйлайман. Ризқни Аллоҳ беради, бандасига ишонмаслик керак.

Мана рамазон ойида ҳамма шайтонлар кишанбанд қилинган. Лекин инсонларнинг ўз нафслари туфайли қилаётган ишларини кўриб ёқа ушлайсан киши. Кўп ҳолларда шайтон "емаган сомсасига пул тўлар" эканда деган хаёлга бораман. Астағфируллоҳ! Ўзимдаги эринчоқлик, турли баҳоналар тўқиб қилиниши шарт бўлган ишларни орқага ташлашларнинг кўп ҳам шайтонга алоқаси йўқ экан. Айнан шу ойда нафсимизни тарбиялашга зўр шароит пайдо бўларкан.  Шунчалик эринчоқлик билан бўлсада, улуғ ой шарофати билан анча иш қилишга улгуряпман. Баракасини берсин!

Одам ўз иродасини кучайтира олади. Буни ўзимда синаб кўряпман. Вақтдан унумли фойдаланиш борасида бироз оқсаяпман, лекин маълум бир мақсадни амалга ошириш борасида ютуқларим бор. Илмий мақола ёзганда асосий натижани исботи билан баён қилиш мураккаб эмас. Лекин кириш қисми, мавзунинг долзарблиги, бу йўналишда қилинган ишлар эътирофи, қилинган ишнинг ўзига хослигини тушунтириш борасида доим қийналаман. Ана шу қисм жуда кўп вақтимни олади. Ҳали ўрганадиган нарсам жуда кўп. Аллоҳ бу йўлда сабрли ва матонатли қилсин.

Сафарга чиқиш олдидан ҳам, сафар давомида ҳам одатдагидан кўра ўта хотиржамман. Осмону-фалакда самолёт қалтис силтаб қолганда ҳам бемалол калима қайтариб ўтиравердим. Худдики, менга жони куядиганлар, мен масъул бўлганлар йўқдай. Аслида, ҳаммамиз ҳам ўзимизни Яратганга омонат топшириб юришни ўрганишимиз керак. Банданинг қўлидан нима ҳам келарди. Мана бир ҳафтаки, ота-онам уйимда, кичик оилам билан бирга бўлди. Шу ҳам балки кўнгилни хотиржам қилгандир. Яратганнинг ўзи доим тинчликда ва хотиржамликда асрасин.

Илмий мақолага хамиртуруш бўладиган бир нечта фикрлар каллада ғужғон. Баъзиларини анча-мунча пишитиб қўйганман. 2 та мақолабоп нарса якуний штрихни кутганча ётибди. Охирги пайтларда олинган илмий натижаларни илмий мақола тарзида тартибга келтириб чоп этиш ишларига бефарқроқ қараяпман. Мазкур йилдаги мақолалар сони 6 тадан кам бўлмаслиги керак. Диссертацияни ёзиш ишларига ҳам эътиборни кучайтириш керак. Аллоҳ қунт ва сабр берсин.

Ишлар кўпайганидан кўпайиб боряпти. Назаримда, асосий ишлар қолиб, иккиламчи даражадаги ишларга кўп вақт ажратаётгандекман. Иш режимим бузилган. Кўнгилдаги хотиржамлик йўқолган. Қилаётган ишларимда унум йўқдек. Хаёлни жамлаб, дўппини олиб қўйиб, бир яхшилаб ўйлайдиган вақт келди шекилли. Ҳамма нарсага бирдай улгуриб бўлмайди. Бор эътиборни илм йўлидаги зарур ишларга қаратсам, бу йилда мўлжаллаган маррага анча яқинлашаман. Ҳам илм, ҳам ибодатни бирдай енгил қиладиган пайтлар келармикан?..

Баъзида эринчоқликни, ялқовликни сезмаган ҳолда битирилмаган ишни "балки битмаганида бирор ҳикмат бордир" қабилида фикр юритиб янада ялқовланиб бораверамиз. Охирги ойларда ўзимда шундай ҳолатни кузатяпман. Ҳали уни, ҳали буни баҳона қилиб кунларимни беҳудага ўтказяпман. Иродамни яна бир бор синовдан ўтказишимга тўғри келади шекилли. Ҳам илмни, ҳам фарзандлар тарбиясини, қолаверса, оиланинг моддий таъминотини ҳам ўз ўрнига қўйишим керак.

Маълум бир синовдан муваффақиятли ўтгач, инсон ўзини хотиржамроқ ҳис қилади. Синовгача Аллоҳга қилган нолалари ёдидан сал кўтарилади. Аслида, олдинги нолалар ўрнини шукроналик эгаллаши керакку. Инсон унутувчан жонзот. Камина ҳам мана икки кунки, имтихонни яхши топшириб олсам ҳамки, кўнгил хотиржамлигини топа олганим йўқ. Балки шукроналик етарли бўлмаганидадир.  Ҳар намозимда Аллоҳдан риёкорликдан, шайтон васвасасидан паноҳ сўрайман. Асосийси, Ўзининг тўғри йўлидан адаштирмасин. Аҳли оилам, яқинларим билан жаннатда бирга бўлиш орзусидаман.

Математиканинг ўзи билангина шуғулланиб юриш қўлимдан келмайди шекилли. Баъзида кўнгил шеър қўмсаб қолиб шеърият оламига шўнғисам, охирги кунларда сиёсат эшик қоқмай хаёлларимни паришон қиляпти. Атрофинг ҳақида ўз мустақил фикринг бўлгани яхши, лекин уни ҳадеб ҳам билдиравериш керак эмас экан. Бунинг устига сиёсат борасида бирор даъвойинг йўқ бўлса. Қилаётган илмий ишимни охирига етказиб, яна янги математик соҳаларда ишлаш тўғри қарор эканлигига шубҳам қолмаяпти.

Баъзида илм йўлига адашиб кириб қолгандек ҳис қиламан ўзимни. Ҳаётнинг майда-чуйда икир-чикирлари, тирикчилик деган "зарурат" энергиямни буткул суғуриб олаётгандек. Оиланинг тўкислиги, фарзандларнинг камолотини ўйламасдан туриб "игна билан қудуқ қазиш" оғир бўляпти. Борган сари илмда ютуққа эришганларга ҳурматим ошиб, уларнинг иродасига қойил қолиб бормоқдаман. Ўзимда ҳам шундай иродани тарбиялаб боришим керак. Бу борада Яратгандан бошқа яхши кўмакчи йўқ. Асосийси, иймонни мустаҳкамлаш керак.

Гарчи мақсадлар муштарак бўлсада, жамоадошларингнинг ҳар бирида ўз манфаатини ўйлаш ҳисси бор ва бу табиий. Жамоа бўлиб ишлашнинг энг қийин жойи шуки, умумманфаатга эришиш учун ўз шахсий манфаатларингга ҳам, жамоадошингнинг манфаатига ҳам зарар келтирмаслигинг керак. Шу пайтга қадар одамларда самимийликни қадрлаб келдим. Жамоада ҳам самимий муҳит кўп муваффақиятлар гарови деб ҳисоблайман. Вақт ўтиб бу борадаги фикрим ўзгармайди деб умид қиламан.

Атрофингдаги инсонлар билан муомала қилганда, қайсидир бир жиҳати билан моддий манфаат ёки зарарга тўғри келадиган масалаларда жуда эҳтиёткор бўлиш керак экан. Пул жигардан бўлган деб бежизга айтишмаган. Бу масалаларда меъёрлашган ишончга таяниб иш кўриш маъқулроқдек туюляпти. Кўп ўйлаб, кам гапириш принципига ўтиш керак.

Умринг давомида рўй берадиган воқеа-ҳодисалар бежизга рўй бермас экан. Ҳаммасидан керакли хулосалар чиқариб олиш банда учун энг мушкул вазифалардан бири экан. Қабул қилинадиган қарорлар, амаллар инсоннинг бу дунёдаги табақалардан қайсидир бирига мансуб бўлишига олиб келади. Ҳар қандай ҳолатда ҳам охиратда Яратганнинг олдида ёруғ юз билан турадиган табақага молик бўлишга интилиш керак.

Ўзинг фаолият кўрсатаётган муассасанинг жамоатчилик ишларида иштирок этишинг, аввало, жамоа рухини яратиш учун муҳим бўлса, бошқа томондан қаралса, ўзингнинг ижтимоий ҳаётингда ҳам муҳим ўрин тутар экан. Жамоада лидер бўлишинг шарт эмас, асосийси, сенинг ўзига хос ўрнинг бўлиши керак. Муассаса тарихида озгина бўлса-да ўз изингни қолдиришга ҳаракат қилиш керак. Ҳаётда ташаббускор бўлиб яшашнинг ҳам ўзига хос гашти бор.

Илмий иш қилиш учун иқтидор қанчалик зарур? Маълум бир илмий натижаларга эришиш учун жуда кўп изланиш, қаттиқ меҳнат талаб қилинади. Менинг фикримча, иқтидорли инсон ўз устида шундай ишламаса, илмда маълум бир чўққини забт эта олмайди. Худо берган иқтидорли инсондан илм йўлида чеккан заҳмат ҳисобига ўтиб кета олади. Худо илм йўлидаги заҳматкашлардан қилсин.

Фарзандларинг билимли, тарбияли бўлишини истар экансан, ўзинг улар учун намуна бўлишинг керак. Кўпинча, турли дунёвий ташвишлар сабаб болаларим билан дилдан гаплашишга вақт ажратмаган эканман. Ҳафтада бир кундалик текшириш ва вақт бўлганда номигагина ўқишларини назорат қилиш фойдасиз ҳаракатлардек туюлмоқда. Фарзандларга нисбатан ҳар қандай ҳаракат чин дилдан бўлмоғи барча томондан ҳам қаралса фойдали ва баҳайр бўлишига яна бир бор ишондим.

Кун давомида қилинадиган ишларни режалаштирганда уларнинг тиғизлигига эътибор қаратиш керак экан. Инсон робот эмаски, режага қараб ишни кетма-кет бажариб кетаверса. Баъзи пайтларда озгина дам олиб, бир мунча вақтни бекор ўтказиш ҳам фойдали бўлар экан. Айниқса, илмий ишда етарли рухий тайёргарликсиз самарали ишлаб бўлмас экан. Аммо инсон кайфиятга боғланиб қолмаслиги керак. Маълум маънода кайфиятни ўзгартириш ўзимизнинг қўлимизда.